foto: Pixabay.com
Het vertellen dat papa ernstig ziek was, was al een uitdaging. Dat hebben we eigenlijk te lang voor ons uitgeschoven. En nu moet ik ze gaan vertellen dat hij eraan doodgaat? citaat van moeder X, tijdens een avond bij inloophuis P.
In deze blog deelt Richard Hattink tips vanuit zijn kennis en ervaring als rouw- en uitvaartspecialist voor het meest ondenkbare moment in je leven.
Je hebt niet meer lang te leven
Maar ja, hoe lang is dat dan precies? Mama X zei er het volgende over: ja, weet ik veel; hij is al lang ziek. En ze hebben gezegd dat hij binnenkort doodgaat, dat is 3 maanden geleden. Dus, dat binnenkort dat valt wel mee. Dan hebben we toch nog tijd?
En dat is precies het probleem. Je weet niet hoe lang dat nog is. Dus moet het er zo snel mogelijk over gaan. Want nu heb je nog de tijd om voor te bereiden…
Papa gaat dood
Zoveel is zeker. En we kunnen toch niet hebben dat je kind daar niet van op de hoogte is, tot het zover is? Ook al wil je er niet aan, papa gaat dood!
En ook al wil je daar natuurlijk helemaal niet aan denken, het komt er wel aan. Je kunt je kop in het zand steken, maar dat is kortetermijndenken. Voor de langere termijn, krijg je toch een aantal vragen naar je hoofd die je misschien niet wilt horen, zoals: “waarom heb je mij niet verteld dat…”
Even oefenen
Het is ook niet dat je kunt oefenen ofzo. Dat zei moeder X. En daar ben ik het niet helemaal mee eens. Ik zeg het vaak tijdens trainingen die ik geef. Ik wens ieder kind een paar cavia’s toe. Of, nog beter, een paar hamsters. Waarom? Een cavia leeft gemiddeld 4- 8 jaar; een hamster 2-3 jaar. Dus, iedere zoveel jaar gaat zo’n beestje dood. En dat is verdrietig, maar ook een goede oefening met verlies en afscheid nemen.
En je kunt nu beter oefenen met Plukkie de hamster, dan met papa…
Hoe reageren kinderen?
Net zoals wij niet weten hoe we zouden reageren, weten we dat ook niet van onze kinderen. Waar de één zich terugtrekt, wordt de ander misschien boos of opstandig of heel verdrietig. Misschien ben je te ziek om ze op te vangen of lukt het je mentaal niet, zorg dan ook dat er iemand is die je helpt om de kinderen op te vangen.
Zegt je kind er helemaal niets over? Check dan in de periode daarna regelmatig hoe het gaat. Geef ze bewust de ruimte om emoties te tonen en bied een veilige omgeving waarin dat mag.
Belevingswereld per leeftijd
De leeftijd van je kind is ook essentieel voor de manier waarop de boodschap overkomt. Is je kind tussen de 2 en 4 jaar? Dan kent het kind alleen een verschil tussen levend of dood. Het ziekteproces en het feit dat het definitief is, dringt vaak pas door na overlijden. Kinderen boven de 4 jaar gaan het al beter begrijpen, maar hebben niet altijd het besef dat dit iets is wat ook kan gebeuren met je ouders. Oma gaat dood, de oude hond van opa is dood gegaan, maar papa?
Vanaf 10 jaar begrijpt een kind dat het onomkeerbaar is.
Hoe lang gaat het nog duren?
De kans dat je kinderen willen weten hoe lang het nog duurt is aanwezig. Misschien zoeken ze iets grijpbaars of iets wat meetbaar is. Als de dokter je geïnformeerd heeft over het te verwachten traject, deel dit dan ook met je kinderen. Laat ze weten wat de dokter heeft gezegd en leg uit hoe je zelf de tussenliggende tijd ziet. Wil je nog leuke dingen met ze ondernemen of wil je iets voor ze maken als herinnering voor later? Betrek ze dan in dat proces. Als ze het gevoel hebben dat ze onderdeel zijn van jouw laatste levensfase, geeft dit meer ruimte om emoties te tonen. Maar het zal ook een fijne herinnering zijn voor als ze later als volwassenen terugkijken op de laatste periode met hun vader.
Ondersteunende boeken
Lukt het niet om met je kind te praten of wil je zeker weten dat ze goed op de hoogte zijn? Dan kan het goed zijn om samen een boekje te lezen. Er zijn speciale kinderboeken op het gebied van verlies en rouw.
- Achtste groepers huilen niet – Jacques Vriens
- Afscheid van grote boom – Nathalie Slosse
- Afscheid voor kids – Lore Vonck
- Alles wat was – Stine Jensen
- Als verdriet op bezoek komt – Eva Eland
- Dood zijn, is dat voor altijd – Lies scaut
- Flux en de steen – Richard Hattink & Eva v Asperen
- Jij wordt gekend – Floortje Agema
- Kikker en het vogeltje – Max Velthuis
- Kinderen helpen bij verlies en verdriet – Manu Keirse
- Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden – Pimm van Hest
- Omdat ik je zo mis – Ayse Bosse
- Papa Draak wordt niet meer beter – Sascha Groen
Het nieuws zelf verwerken vraagt al heel veel van je. Het hardop vertellen aan je kind maakt het misschien nog realistischer. Dit kan een gevoel van weerstand en uitstelgedrag opleveren. Toch is het goed om het niet uit te stellen en zodra je slecht nieuws ontvangen hebt in actie te komen en je te richten tot je kinderen.
Heb je meer vragen over dit onderwerp? Neem dan contact op met Richard Hattink.